Οι “Αυλές Συμπερίληψης” είναι ένα παιδαγωγικό πρόγραμμα με αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις που στοχεύει στην ευαισθητοποίηση της σχολικής κοινότητας σε θέματα ισότητας και συμπερίληψης, εστιάζοντας στο φύλο, μέσα από τη μελέτη της σχολικής αυλής, τον πρώτο δημόσιο χώρο για το παιδί.
Η σχολική αυλή είναι ένας δυναμικός χώρος, είναι ο πρώτος δημόσιος χώρος για ένα παιδί, στον οποίο ήδη παρατηρεί ότι διαμορφώνονται σχέσεις, ιεραρχίες.
Η σχολική αυλή είναι ο πρώτος δημόσιος χώρος με τον οποίο έρχεται σε επαφή ένα παιδί. Ωστόσο, στους χώρους αυτούς παρατηρούνται φαινόμενα αποκλεισμού βασισμένα σε στερεότυπα και ιεραρχικές δομές με βάση το φύλο. Παρατηρώντας σχολικές αυλές δημοτικών σχολείων περίπου το 80% των αυλών είναι “ποδοσφαιρο-κεντρικές” και ως εκ τούτου τα παιδιά με περισσότερη ενέργεια και αυτοπεποίθηση, συνήθως αγόρια, κατακτούν το μεγαλύτερο μέρος της αυλής, ενώ εκείνα που επιθυμούν μία χαμηλότερης έντασης δραστηριότητα εκτοπίζονται στην περιφέρεια του χώρου, έχοντας σημαντικά λιγότερες επιλογές δραστηριοτήτων.
Οι κυριότεροι λόγοι για το φαινόμενο αυτό είναι η εξαρχής έλλειψη επαρκούς σχεδιασμού των σχολικών αυλών, η χαμηλή συμμετοχή της εκπαιδευτικής κοινότητας στη διαδικασία σχεδιασμού των σχολικών χώρων, αλλά και η μη ανάδειξη έως τώρα της ισότητας των φύλων ως παράγοντα αξιολόγησης της χρήσης της σχολικής αυλής.
Το πρόγραμμα “Αυλές Συμπερίληψης” θέλει να υποστηρίξει τις σχολικές κοινότητες των δημοτικών σχολείων να αντιληφθούν τις δυναμικές της αυλής και να επαναπροσδιορίσουν τη διαχείρισή της μέσα από τη χρήση συμμετοχικών μεθόδων και εργαλείων. Στόχος είναι η προσέγγιση της ισότητας, μέσω της ενίσχυσης χωρικών ποιοτήτων της αυλής που να ανταποκρίνονται σε μία μεγαλύτερη ποικιλία αναγκών και επιθυμιών των παιδιών.
Για να ζήσουμε σε ισότητα αύριο, χρειάζεται να παίζουμε ισότιμα σήμερα!
Μια σχολική αυλή βασισμένη στις αρχές της ισότητας και της συμβίωσης μπορεί να είναι το πρώτο βήμα μιας βαθύτερης αλλαγής. Η προώθηση της συνεργασίας και του αλληλοσεβασμού από την παιδική ηλικία θα μας επιτρέψει να επιτύχουμε μακροπρόθεσμα μια πιο ισότιμη και δίκαιη κοινωνία.
Κατά τη σχολική χρονιά 2018-19 πραγματοποιήθηκε πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος “Αυλές Συμπερίληψης” στο 45ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών, στην Κυψέλη. Το πρόγραμμα υλοποίησαν οι εκπαιδευτικοί Δήμητρα Γαβανά (συντονίστρια) και Ιωάννα Αγγελή με την υποστήριξη της διευθύντριας κ. Μαρίας Σκόμπα και της Υπεύθυνης Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της Δ/νσης Π.Ε Α’ Αθήνας κ. Μαρίας Δημοπούλου. Στην πιλοτική εφαρμογή συμμετείχαν οι 24 μαθητές και μαθήτριες της δ’ τάξης του σχολείου. Η πιλοτική εφαρμογή πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του αντίστοιχου προγράμματος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης “Σχολική αυλή, ένας χώρος αγωγής και ευαισθητοποίησης” και είχε πεντάμηνη διάρκεια (Φεβρουάριος – Ιούνιος 2019).
Βάσει του παιδαγωγικού σχεδιασμού οι μαθητές και οι μαθήτριες που συμμετείχαν:
- Εξέφρασαν τις αρέσκειες και απαρέσκειές τους για την αυλή.
- Αποτύπωσαν εικαστικά την υπάρχουσα κατάσταση της αυλής και συζήτησαν γι’ αυτή.
- Εξοικειώθηκαν με εργαλεία συμμετοχικής έρευνας και σχεδιασμού καταγράφοντας τις ανάγκες και τις επιθυμίες των συμμαθητών/τριών τους.
- Ευαισθητοποιήθηκαν σχετικά με την ισότητα και τη συμπερίληψη στην αυλή.
- Έθεσαν προτεραιότητες προς επίλυση.
- Ανέπτυξαν σύνθετες προτάσεις για την αυλή χρησιμοποιώντας εικαστικά και αρχιτεκτονικά μέσα (κολάζ, σκίτσα, κατόψεις, μακέτα κ.ά).
- Και τέλος, παρουσίασαν τις προτάσεις για την αυλή στην υπόλοιπη σχολική κοινότητα ζητώντας την άποψή τους.
Το πρόγραμμα έχει λάβει παιδαγωγική έγκριση από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) του Υπουργείου Παιδείας & Θρησκευμάτων.
→ Κατεβάστε τον οδηγό “Η σχολική αυλή, ένας χώρος ισότητας” (στα ελληνικά) εδώ
→ Διαβάστε τη συνέντευξή μας στην εφημερίδα Καθημερινή (27.03.2019)
→ Δείτε το video της καμπάνιας crowdfunding “Ιnclusive Schoolyards”
Περιοχή: 45ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών, Κυψέλη
Διάστημα: Φεβρουάριος – Ιούνιος 2019
Συμμετείχαν: 24 μαθητές και μαθήτριες της Δ’ τάξης,
οι εκπαιδευτικοί Δήμητρα Γαβανά (υπεύθυνη εκπαιδευτικός) και Ιωάννα Αγγελή (συνεργαζόμενη εκπαιδευτικός), με την υποστήριξη της διευθύντριας του σχολείου κας Μαρίας Σκόμπα